Iedereen kent de term “een ongeluk zit in een klein hoekje.” Maar wat als dat ongeluk nét niet plaatsvindt? Een bijna-ongeval wordt vaak vergeten zodra de schrik voorbij is, terwijl het een schat aan informatie biedt om toekomstige incidenten te voorkomen. Het effectief omgaan met bijna-ongevallen is een cruciaal onderdeel van incidentmanagement en draagt direct bij aan een veiligere werkomgeving.
Wat is een bijna-ongeval precies?
Een bijna-ongeval is een situatie waarin een ongeluk had kunnen plaatsvinden, maar net op tijd werd voorkomen of geen letsel of schade veroorzaakte. Denk aan een werknemer die struikelt over een losliggende kabel maar zichzelf nog net weet te vangen. Hoewel er geen directe schade is, wijst zo’n incident op een potentieel risico.
Bijna-ongevallen worden vaak onderschat, maar zijn eigenlijk waarschuwingen die bedrijven niet mogen negeren.
Waarom worden bijna-ongevallen vaak genegeerd?
- Geen zichtbare schade: Als er niemand gewond raakt of niets kapot gaat, lijkt het niet belangrijk.
- Angst voor schuld: Werknemers durven een bijna-ongeval soms niet te melden uit angst verantwoordelijk te worden gehouden.
- Gebrek aan tijd: In drukke werkomgevingen wordt er vaak te weinig aandacht besteed aan het analyseren van bijna-incidenten.
Hoe gebruik je bijna-ongevallen als leermomenten?
1. Creëer een meldcultuur
Om te leren van bijna-ongevallen, is het essentieel dat werknemers deze durven te melden. Dit begint met een cultuur waarin openheid en vertrouwen centraal staan. Zorg dat medewerkers weten dat melden niet leidt tot straf, maar juist wordt gewaardeerd.
2. Analyseer elk incident grondig
Een melding is pas waardevol als je er actie op onderneemt. Stel vragen als:
- Wat veroorzaakte het bijna-ongeval?
- Welke factoren speelden een rol?
- Hoe kan herhaling worden voorkomen?
Gebruik tools zoals de Root Cause Analysis (RCA) om diepgaande inzichten te krijgen.
3. Deel de lessen organisatiebreed
Wanneer een bijna-ongeval plaatsvindt, zijn de lessen vaak relevant voor meerdere afdelingen. Bespreek casussen in teamvergaderingen of deel ze via interne communicatiekanalen.
4. Pas procedures en beleid aan
Een bijna-ongeval kan wijzen op een zwakte in bestaande protocollen. Gebruik de inzichten om beleid aan te scherpen, bijvoorbeeld door nieuwe veiligheidsrichtlijnen te implementeren of apparatuur aan te passen.
5. Zorg voor training en bewustwording
Bijna-ongevallen kunnen worden gebruikt als trainingsmateriaal. Door real-life scenario’s te bespreken, begrijpen werknemers beter hoe ze risicovolle situaties kunnen herkennen en voorkomen.
Voordelen van leren van bijna-ongevallen
1. Risico’s vroegtijdig signaleren
Bijna-ongevallen zijn als waarschuwingslampjes: ze wijzen op problemen voordat er echte schade ontstaat.
2. Kosten besparen
Voorkomen is altijd goedkoper dan genezen. Door lessen te trekken uit bijna-incidenten, voorkom je dure ongelukken en stilstand.
3. Veiligheidsbewustzijn vergroten
Het regelmatig bespreken van bijna-ongevallen verhoogt de alertheid van medewerkers en stimuleert hen om proactief risico’s te signaleren.
4. Cultuur van continu verbeteren
Een bedrijf dat bijna-ongevallen serieus neemt, laat zien dat het veiligheid hoog in het vaandel heeft staan. Dit draagt bij aan een positieve werkomgeving en betrokken medewerkers.
Concrete tips voor bedrijven
- Introduceer een simpel meldsysteem: Bijvoorbeeld via een app of een fysiek formulier.
- Beloon het melden van bijna-ongevallen: Laat zien dat je meldingen waardeert door successen te vieren, zoals een maand zonder incidenten.
- Evalueer regelmatig: Organiseer periodieke veiligheidsrondes om risico’s in kaart te brengen.
- Nodig experts uit: Tijdens Worksafe 2025 kun je deelnemen aan sessies over incidentmanagement en best practices leren van andere bedrijven.
